Analitik geometrinin yanında halt ettiği “Bisiklet Geometrisi”

Bir bisiklet almayı planlıyorsunuz ve bisikletin özellikleri içinde geometri tablosu denen, o içinde bir sürü sayının yazdığı, birçok ismin bulunduğu tabloyu gördünüz. İlk bisiklete başladığımda bu tablolara bakıp… Evet, sadece bakıp.. Hiçbir şey anlamadan baktığım ama çok teknik görünen, “bir gün çözeceğim olum seni” dediğim tablo. Aha bu da örneği;

001

Tablodakiler bisikletin sürüşünü etkileyen ölçülerdir. İçimden bir ses hala “Ne lan bunlar?” diyor.

A: Head Angle – Head Tube Angle (Alın Açısı – Alın Borusu Açısı)

A-HeadAngle

Alın borusunun yer ile yaptığı açıdır. Bu açı dikleştikçe bisiklet hakimiyeti hassaslaşır (yani yönlendirme daha hızlı ve kolaydır) ve daha iyi tırmanır. Daha düşük açılarda hakimiyet hassasiyeti daha azdır fakat yüksek hızlarda kontrol çok daha kolaydır.

Bu yüzden tur bisikletlerinde bu açı daha düşüktür.  Çünkü tur bisikletlerinde o kadar yük taşırken çok hassas manevra kabiliyetine gerek yoktur.

B: Seat Angle – Seat Tube Angle (Sele Borusu Açısı)

B-SeatTubeAngle

Sele borusunun yer ile yaptığı açıdır. Sele borusu ofsetinin veremediği ölçüleri verebilir. Bu şekilde bisiklet üzerinde daha farklı pozisyon duruşları sağlayabilirsiniz. Örneğin zamana karşı bisikletlerinde bu açı çok dik olur. Böylece triatlon gidonlarının tutuşunu, sürücünün ileri-geri pozisyonunu çok değiştirmeden kullanması sağlanır.

C: Head Tube (Alın Borusu)

Model

Bu ölçü genellikle aero pozisyon almak için önemlidir. Kısa alın borusu kullanan bisikletlerde daha çok eğilip daha aero bir pozisyona geçebilirsiniz. Daha uzun alın borusu ise daha dik bir sürüş sağlayacaktır. Fakat bu ölçüde kadro boyu ile değişmektektedir. Aynı marka ve aynı model bir bisikletin iki farklı kadro boyunda alın borusu ölçüsü de değişir. Bu karşılaştırma ancak farklı modeller üzerine yapılırsa anlam kazanır. Örneğin aynı boydaki bir tur bisikletinin alın borusu aynı boydaki bir yol bisikletinin alın borusundan daha uzun olacaktır.

D: Top Tube (Üst Boru)

Model

Üst boru boyu genellikle kadronun size uygunluğunu gösterir. Yani aslında kadro boyunu, sele borusunun uzunluğundan çok, bu ölçü belirler. Üst borunun uzunluğu, gidona uzanırken kol ve vücut kesişiminde oluşan açının 90°’den fazla olmasına neden olmamalıdır. Üstteki görselde görünen ölçü efektif üst boru uzunluğudur.

E: Chain Stay (Zincir Borusu Uzunluğu – Çeki Borusu Uzunluğu)

Model

Orta göbek ile arka göbek arasındaki mesafedir. Bu uzunluk bisikletin atikliği ve dengesini etkileyen bir ölçüdür. Kısa olması, en üstteki görselde H ile gösterilen, wheelbase’in (aks mesafesi) kısalmasına neden olacak ve bisikletin atikliğini arttıracaktır. Kısalması demek aslında, arka tekerleğin ön tekerleği ne kadar çabuk takip ettiğini etkiler, bu da haliyle atikliği arttırır. Daha uzun zincir borusu bisikletin dengesini arttıracak fakat ani dönüşlerde veya ani hareketlerde tepkisi daha yavaş/az olacaktır. Ama zincir borusunun uzun olması arka üçgeni de büyüteceğinden bisikleti daha rahat bir bisiklet yapacaktır.

F: Bottom Bracket (Alt Göbek Yüksekliği – Orta Göbek Yükseliği)

Model

Orta göbeğin ortası ile yer arasındaki mesafedir. Bu yüksekliğin, genelde, bisikletin ağırlık noktasını etkilediği, böylece dönüşlerde daha rahat edeceğiniz söylenir. Ama ben bu fikre pek katılmıyorum. Bu ölçü bisikletin ağırlık noktasını belirler, bu doğru ama üzerinde sürücü varken ağırlık noktası zaten yükselecektir. Sonuçta bisiklet 8-15kg iken sürücü 60-100kg arasında değişmektedir.

Orta göbek yüksekliğinin en etkili olduğu alan, pedal çevrilmesi gereken virajlarda pedalın yere değmemesini sağlama konusudur. Bu nedenle zamana karşı bisikletleri gibi çok dönüş olmayan, düz yollarda giden bisikletlerde orta göbek yüksekliği azdır. Bunun yanında Criterium gibi çok virajlı yarışlara katılan bisikletlerde bu yükseklik artar.

G: Fork Rake – Offset (Çatal Eğimi – Ofset)

Model

Bu ölçü alın borusunun doğrultusu ile ön göbek arasındaki mesafedir. Yani çatal eğiminin olması için maşanın illa eğik olmasına gerek yok. Dümdüz bir maşada da bu çatal eğimi daha doğrusu ofset olabilir. Ofset, trail denen ölçüyü belirler. Trail ölçüsünün yüksek olması yüksek hızlarda iyidir, fakat yavaş hızlarda bisikletin atikliğini azaltacaktır. Yol bisikletlerinde ofset genellikle 40-55mm arası değişir bu da 50-63mm arasında bir trail sağlar. 57mm’lik bir trail uzunluğunun denge ve atiklik konusunda en ideal nokta olduğu belirtilir (http://calfeedesign.com/tech-papers/geometry-of-bike-handling/).

H: Wheelbase (Aks Uzunluğu)

Model

Ön göbek ve arka göbek arasındaki mesafedir. Zincir borusu uzunluğunda anlattığım gibi yüksek bir aks uzunluğu dengeyi sağlayacak fakat manevra kabiliyetini azaltacaktır. Ayrıca uzun olması bisikletin konforunu da arttıracaktır.

Hatam varsa affola. Bildiğim ve araştırdığım kadarıyla açıklamaya çalıştım.

Artık bisiklet yorumlarında “abi bunun alın borusu çok kısa”, “kafa açısı iyiymiş” gibi yorumlar yapabilir, “o ne lan” diyenlere bilmiş bir şekilde anlatabilirsiniz. Ben yapıyorum. Çok eğlenceli.

Bu yazının kalıcı bağlantısı https://kirlibisikletler.com/2015/02/analitik-geometrinin-yaninda-halt-ettigi-bisiklet-geometrisi/

Yorumu formunu geç

    • bahadır on Mart 31, 2015 at 09:45
    • Cevapla

    elinize sağlık. çok faydalı yazı olmuş. bisiklet ile ilgilenip teknik konularda anlamamak canımı sıkıyordu. şimdi kullandığım bisikleti mukayese edeceğim bilgiler oldu. Teşekkürler.

    1. Ben yorumunuz için teşekkür ederim. Birilerinin okuyor olduğunu bilmek mutlu ediyor insanı

    • Hüseyin on Aralık 10, 2015 at 06:57
    • Cevapla

    Faydalı ve eğlenceli bi açıklama olmuş eline sağlık:)

    • Fahrettin on Temmuz 8, 2016 at 15:03
    • Cevapla

    İçerik çok güzel olmuş, ellerinize sağlık.
    Tek bir noktaya ufak yorum eklemek isterim

    Vücut ağırlığının yüksek yüzdesi orta göbek aracılığıyla kadroya iletildiği için krank kolunu fizik problemlerindeki kaldıraç kolu gibi düşünebilirsiniz, hem bu sebeple hem de aynı orandan alçalan sele yüksekliği sebebiyle sürücünün ağırlık merkezini de aşağıya çeker.

    Mesela TT kadrolarda rüzgar direncine fayda sağlamanın haricinde kısa wheelbase kaynaklı keskinleşen manevra kabiliyeti bu detayla daha yönetilebilir seviyeye gelir.

    1. Teşekkürler. İşte böyle böyle ansiklopedik bilgi olacak bunlar .

      • Hakan on Ağustos 11, 2019 at 15:16
      • Cevapla

      Kaleminize sağlık. Teşekkürler.

    • yalçın on Mayıs 17, 2018 at 13:03
    • Cevapla

    teşekkürler..ben de hep merak ediyordum bu ölçüleri.

    1. Bunları öğrendiğimde mutlu olmuştum ama neyse ki detaylı öğrenmek zorunda değiliz. Sağolsun bisiklet firmaları bize “aha bu yarış, aha bu endurans, bu da tur bisikleti” diyor .

    • Utku YARAN on Eylül 7, 2018 at 15:19
    • Cevapla

    Merhaba,
    Öncelikle genel olarak sitenizdeki paylaşımlardan çok faydalandığımı ve anlatım dilinizin yalınlığı nedeniyle de ayrıca beğendiğimi belirtmek isterim. Yukarıdaki paylaşımınıza da küçük bir ekleme yapmak istiyorum. F: Bottom Bracket (Alt Göbek Yüksekliği – Orta Göbek Yükseliği) kısmında ağırlık merkezinin yere yakınlığı açısından bu mesafenin kısa olması gerektiği fikrine katılmadığınızı belirtmişsiniz. Ancak ifade ettiğiniz gibi esas ağırlık sürücüden gelmektedir. Sürücü ayakları pedallara basmadan sele üzerinde oturuyor olsa haklı olurdunuz ancak sürücü genelde pedallar ve elleri üzerinden gidona doğru ağırlık transfer eder ve seleye binen basınçla birlikte bisikletle birlikte ağırlık merkezini düşürür. Uç örnek olarak seleden tamamen kalktığınızı ve ellerinizi de bıraktığınızı düşünün, vücudunuzun ağırlık merkezi hala orta noktalarda hatta havada olsa da bisiklet ile birlikte bakıldığında toplam ağırlık merkeziniz selede oturur pozisyona göre yere daha yaklaşır. Bu ise dönüşler, frenler ve başka pek çok konuda performansı etkiler. Motokros yarışçılarının sele üzerinde ve ayakta konumlanmaları bu nedenle dinamik olarak değişir.

    1. İlk olarak, teşekkür ederim. Birilerinin okuyor olduğunu görmek pek bir mutlu ediyor insanı .
      İkinci olarak, zaten doğrusu sizin dediğiniz aslında ama işte benim mantığıma hala çok oturmuyor. Çok mantıksız biri de değilimdir aslında ama o orta göbek yüksekliğinin yerden 3-5mm uzak/yakın olmasının bisiklet seçimine etki edecek kadar etkili olacağına inandıramıyorum kendimi (öh, ne uzun cümle oldu).

    • erhan on Mart 24, 2020 at 14:41
    • Cevapla

    Çok anlaşılır bir kaynak. Teşekkürler.

Bir cevap yazın

E-Posta adresiniz yayınlanmayacaktır.

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.